تاثیر پتاسیم و کلسیم بر عملکرد و خصوصیات کیفی گوجه فرنگی آلبالویی در شرایط شوری کلرید سدیم

گوجه فرنگی از محصولات مهم باغی است که در سطح وسیعی بصورت هیدروپونیک کشت می شود. در گوجه فرنگی نیز مانند سایر گیاهان، رشد بهینه و عملکرد مطلوب از نظر کمی و کیفی تحت تاثیر شرایط تغذیه ای قرار دارد و نقش پتاسیم و کلسیم از این نظر نقش ویژه ای است. بدین جهت برای بررسی تاثیر پتاسیم و کلسیم بر عملکرد و خصوصیات کیفی گوجه فرنگی آلبالویی در شرایط شوری کلرید سدیم آزمایشی در سال 1390-1389 در گلخانه تحقیقاتی هیدروپونیک گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز صورت گرفت. در این آزمایش چهار سطح کلسیم (2/0، 2، 4 و 8 میلی مولار) و چهار سطح پتاسیم (2/0، 2، 7 و 14 میلی مولار) در شرایط شوری 60 میلی مولار کلرید سدیم بر گوجه فرنگی آلبالویی رقم guindo rz (74-108 rz) اعمال گردید. این آزمایش شامل 3 تکرار (4 گیاه در هر تکرار) و هشت تیمار بود و از طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. سطوح استاندارد کلسیم و پتاسیم (4 و 7 میلی مولار) به عنوان شاهد در شرایط بدون شوری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، خصوصیات رویشی گوجه فرنگی آلبالویی شامل سطح برگ و وزن تر برگ به طور معنی داری تحت تاثیر سطوح کلسیم و پتاسیم قرار دارد (p?0.01). وزن خشک برگ، وزن تر ساقه و تعداد گره در سطوح مختلف کلسیم و پتاسیم اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 5 درصد نشان داد. وزن تر ساقه، ارتفاع بوته و ارتفاع میانگره در تیمار شاهد در مقایسه با تیمار شوری اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 5 درصد نشان دادند. تاثیر کلسیم و پتاسیم بر خصوصیات کمی معنی دار بود. بطوریکه با افزایش سطوح کلسیم و پتاسیم در شرایط شوری 60 میلی مولار به ترتیب اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 و 5 درصد در تعداد میوه گوجه فرنگی آلبالویی مشاهده گردید. همچنین در تیمار شاهد علیرغم اینکه این تعداد بیشتر از تیمار شوری 60 میلی مولار بود، ولی اختلاف معنی داری را نشان نداد. وزن تر میوه یا همان عملکرد کل با افزایش سطوح کلسیم تا سطح 4 میلی مولار و با افزایش پتاسیم تا سطح 7 میلی مولار افزایش یافت و در سطح احتمال 1 درصد معنی دار گردید. بیشترین عملکرد در سطح 4 و 7 میلی مولار کلسیم و پتاسیم مشاهده گردید. عملکرد در شرایط شور در مقایسه با شاهد به میزان 27% کاهش یافت. اثر افزودن کلسیم و پتاسیم در شرایط شور بر پارامتر های مهم تعیین کیفیت، مانند tss و ec میوه معنی دار بوده و سبب بهبود کیفیت میوه شد. مهمترین آنتی اکسیدانت های میوه گوجه فرنگی آلبالوبی یعنی ویتامین ث و لیکوپن تحت تأثیر تیمار های کلسیم و پتاسیم در شرایط شور قرار گرفتند، به طوری که با افزایش غلظت کلسیم بر میزان ویتامین ث و لیکوپن میوه افزوده شد (به جز سطح 8 میلی مولار). همچنین با افزایش سطوح پتاسیم غلظت لیکوپن افزایش معنی داری را در سطح احتمال 1 درصد نشان داد. درصد ماده خشک نیز در این تیمار ها با افزایش سطوح کلسیم و پتاسیم در شرایط شوری 60 میلی مولار افزایش معنی داری نشان داد (به جز سطح 8 و 14 میلی مولار). سفتی پوست و گوشت میوه با افزایش سطوح کلسیم افزایش و با افزایش سطوح پتاسیم و شوری کاهش یافت ولی اختلاف معنی داری را نشان نداده بود. تاثیر افزودن کلسیم بر کارآیی فتوسنتزی و نتیرات دمبرگ در سطح 5 درصد معنی دار بود. با افزایش سطوح کلسیم از میزان نشت الکترولیت به طور معنی داری کاسته شد. با افزایش سطوح پتاسیم درصد نشت الکترولیت افزایش معنی داری را در سطح احتمال 1 درصد نشان داد. تاثیر پتاسیم بر شاخص کلروفیل در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. کارآیی فتوسنتزی و نیترات دمبرگ در تیمار شاهد بیشتر از تیمار شوری 60 میلی مولار بوده است و اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد نشان دادند. ولی غلظت پرولین و درصد نشت الکترولیت در تیمار شاهد کمتر از تیمار شوری بوده و اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 5 درصد نشان دادند. تیمار های کلسیم و پتاسیم بر کلیه عناصر اندازه گیری شده تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد داشته اند (به جز پتاسیم در سطوح کلسیم و سدیم در سطوح پتاسیم). کلیه عناصر نیز در تیمار شاهد بیشتر از تیمار شوری بوده است (به جز یون سدیم). نسبت k/na با افزایش سطوح کلسیم، پتاسیم و شوری افزایش معنی داری را به ترتیب در سطح احتمال 1 و 5 درصد نشان داد.